PrEP

เพร็พ (PrEP) คือหนึ่งในความก้าวหน้าทางการแพทย์ ที่ช่วยปกป้องคุณให้ห่างไกลจากเชื้อไวรัส เอชไอวีได้ หลายคนอาจจะยังไม่รู้จักยาชนิดนี้ เพร็พเป็นยาต้านไวรัสที่ใช้สำหรับรับประทานก่อนมีเพศสัมพันธ์ โดยตัวยาจะเข้าไปสะสมอยู่ในร่างกาย และช่วยดักจับเจ้าไวรัสเอชไอวีที่เข้ามาทำลายระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งจะต้องทานยาทุกวัน วันละ 1 เม็ด และก่อนการทานเพร็พ จะต้องมีการตรวจเอชไอวีก่อนทุกครั้ง

เพร็พ เหมาะกับใครล่ะ?

• เหมาะกับคนที่เปลี่ยนคู่นอนบ่อย
• เหมาะกับคนที่มีอาชีพบริการทางเพศ (Sex Worker)
• เหมาะกับคนที่ใช้เข็มฉีดยาสำหรับเสพสารเสพติด
• เหมาะกับคนที่มีคู่รักผลเลือดต่าง (ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีเชื้อเอชไอวี)
• เหมาะกับคนที่ขอรับบริการยาเป๊ป (PEP) บ่อยครั้งเนื่องจากมีความเสี่ยงฉุกเฉิน
• เหมาะกับคนที่เคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา เพราะกลุ่มนี้มีแนวโน้มที่จะมีความเสี่ยงอีก

กลไกของเพร็พเป็นอย่างไร

การทำงานของฤทธิ์ยาจะออกผล ก็ต่อเมื่อคุณทานเพร็พไปแล้วก่อนล่วงหน้า 7 วัน ซึ่งจะทำให้ตัวยามีปริมาณมากพอ หากมีเชื้อไวรัสเอชไอวีเข้าสู่ร่างกายผ่านการมีเพศสัมพันธ์หรือการใช้เข็มฉีดยา เพร็พจะเข้าไปสร้างเกราะป้องกันรอบๆ T-Cell* และยับยั้งไม่ให้เชื้อเข้าไปเจริญเติบโตในเซลล์ได้

*T-Cell (ทีเซลล์) คือ ภูมิต้านทานชนิดหนึ่งในร่างกาย มีหน้าที่หลักในการติดตามหาเชื้อโรค
หรือไวรัสที่เข้ามาในร่างกายและกำจัดมันทิ้งไปตามโครงสร้างธรรมชาติมนุษย์

จะทานเพร็พได้ต้องทำอย่างไร

• ปรึกษาแพทย์ที่สถานพยาบาลเฉพาะทาง
• ตรวจคัดกรองเชื้อไวรัสเอชไอวี และจะต้องมีผลลบ
• ตรวจคัดกรองเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
• ตรวจการทำงานของตับและไต เพื่อดูค่ามาตรฐานในการทานยา
• รับคำแนะนำในการทานเพร็พ และศึกษาถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้
• ใช้ถุงยางอนามัยควบคู่กับการทานเพร็พ

เพร็พ ทานอย่างไรให้ปลอดภัย

การทานยาให้ตรงต่อเวลา และมีความสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวัน แม้วันนั้นจะไม่มีเพศสัมพันธ์ก็ตาม การที่มีตัวยาอยู่ในร่างกายทุกวันจะช่วยให้ออกฤทธิ์อย่างมีประสิทธิภาพ เข้าป้องกันเชื้อไวรัสเอชไอวีได้เต็มที่ คุณสามารถเลือกทานยาได้ทุกเวลา เน้นช่วงที่เอื้ออำนวยที่สุดและจะไม่ลืมง่ายๆ ไม่มีข้อห้ามเรื่องโภชนาการกับการทานเพร็พแต่อย่างใด สามารถทานอาหารได้ตามปกติ หากคุณลืมทานยา ก็ให้รีบทานทันทีตอนที่นึกขึ้นได้เลย แต่ไม่ควรใกล้กับเวลาที่จะทานเม็ดถัดไปมากนัก ไม่แนะนำให้ทานยาเพร็พ 2 เม็ดในวันเดียว เพราะอาจทำให้รู้สึกเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียนได้

ควรเก็บรักษายาให้ดี ปิดฝาหรือซองให้สนิท ไม่ควรเก็บไว้ในห้องน้ำ หรือห้องที่มีแสงแดดส่องตลอดทั้งวัน เนื่องจากอุณหภูมิที่ชื้นและร้อนเกินไปจะทำให้ยาเสื่อมสภาพ ที่สำคัญ ยาเพร็พ เป็นยาอันตรายที่ไม่สามารถแบ่งให้ใครทานร่วมกับเราได้ เนื่องจากก่อนทานจะต้องมีการตรวจสุขภาพ และตรวจหาเชื้อเอชไอวีก่อนเสมอ ใครจะมาหยิบทานเพื่อป้องกันเฉยๆ โดยไม่ได้ทำการปรึกษาแพทย์ ถือเป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสม อีกอย่าง ผู้ที่ทานอาจเสี่ยงภาวะดื้อยาต้านเอชไอวีในอนาคตได้ด้วย ซึ่งเป็นเรื่องที่ทำให้กระบวนการรักษาเอชไอวีล้มเหลว

ใจความสำคัญในการใช้เพร็พ จะต้องมีการสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ด้วย จึงจะสามารถป้องกันไวรัสเอชไอวีได้เกือบ 100% เลยทีเดียว ทำให้คุณมีกิจกรรมทางเพศได้อย่างไม่ต้องกังวลใจอีกต่อไป ที่สำคัญ ยาเพร็พ (PrEP) จะมีประสิทธิภาพสูงสุดก็ต่อเมื่อผู้ทานมีวินัยในการทานยาอย่างเคร่งครัดและไม่เคยขาดยาครับ

อ่านบทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ

• เป๊ป (PEP) ยาต้านฉุกเฉินเพื่อป้องกันเอชไอวี
• ตอบทุกข้อสงสัยเกี่ยวกับการตรวจ HIV ในปัจจุบัน

ยาเพร็พ เป็นยาที่ใช้รับประทานทุกวัน วันละ 1 เม็ด เพื่อป้องกันคุณจากเชื้อไวรัสเอชไอวี นอกจากจะช่วยป้องกันเอชไอวีได้อย่างเต็มที่แล้ว ยาเพร็พยังมีความยืดหยุ่นในการใช้งานอย่างมาก เพราะคุณสามารถเลือกช่วงเวลาในการใช้ยา หรือเลิกใช้ยาได้ทุกเมื่อ ช่วงเวลาไหนเสี่ยงก็ทาน ช่วงเวลาไหนที่ไม่มีความเสี่ยงก็สามารถหยุดยาได้ เช่น คุณไม่ได้เปลี่ยนคู่นอนบ่อยแล้ว หรือแม้แต่กลับมาเริ่มยาใหม่อีกครั้งได้ทุกเมื่อที่คุณกำลังจะมีความเสี่ยงอีกครั้ง วันนี้เรามาทำความรู้จักเกี่ยวกับยาชนิดนี้เพิ่มขึ้นด้วยข้อมูลเหล่านี้กันดีกว่าครับ

ยาเพร็พ ประกอบด้วยอะไรบ้าง

เพร็พ (PrEP) หรือที่เรียกว่า Pre-Exposure Prophylaxis เป็นยาต้านไวรัสที่ใช้ป้องกันเอชไอวีก่อนการสัมผัสเชื้อ ที่จะต้องใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยเสมอ จึงจะสามารถป้องกันเชื้อได้เกือบ 100% โดยตัวยาจะประกอบไปด้วยยาต้านไวรัส 2 ชนิด คือ ทีโนโฟเวียร์ (Tenofovir), เอมทริซิตาบีน (Emtricitabine) ซึ่งมีหลายยี่ห้อด้วยกัน เช่น Truvada, Teno-EM, Tenof-EM, Ricovir-EM เป็นต้น

ยาเพร็พ เหมาะกับใคร

ในกลุ่มที่ความเสี่ยงบ่อย การทานยาเพร็พ ถือเป็นทางเลือกที่ช่วยป้องกันเชื้อเอชไอวีได้ดี คุณสามารถประเมินความเสี่ยงของคุณได้ หากมีพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับรายการดังต่อไปนี้

1. มีความถี่ในการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย
2. มีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่สวมถุงยางอนามัยเป็นประจำ
3. มีคู่นอนที่ผลเลือดต่าง (หรือแฟนของคุณมีเชื้อ HIV)
4. มีเพศสัมพันธ์กับคนที่ให้บริการทางเพศบ่อย
5. มีการเข้ารับยาเป็ป (PEP) บ่อยครั้ง
6. มีการใช้สารเสพติดประเภทฉีด
7. มีการตรวจพบโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ในช่วง 6 เดือนที่ผ่านมา

ยาเพร็พ ควรทานตอนไหน

เหตุที่ยาเพร็พ จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อเอวไอวีได้ดีที่สุด คือ เมื่อคุณทานยาตรงต่อเวลาทุกวัน ให้คุณเลือกเวลาที่คุณมั่นใจที่สุดว่าจะไม่ลืมทานยาเด็ดขาด จะเป็นช่วงเช้า หรือก่อนเข้านอนก็ได้ ในรูปแบบที่ทานแบบรายวัน จะต้องทานยาเพร็พต่อเนื่องจนครบ 30 วันจนกว่าจะต้องการหยุดยา หรือรูปแบบที่ทานตามความต้องการ ซึ่งใช้ในโอกาสเสี่ยงที่คุณรู้กำหนดการล่วงหน้าแล้ว โดยทานยาเพร็พ 2 เม็ดก่อนมีเซ็กส์ 2-4 ชั่วโมง หลังมีเซ็กส์เรียบร้อยแล้วให้ทานอีก 1 เม็ด ภายใน 24 ชั่วโมง และทานอีก 1 เม็ด หลังจากวันที่ 2 อีกภายใน 24 ชั่วโมง

สูตร PrEP On-demand คือ 2:1:1

ยาเพร็พ มีผลข้างเคียงไหม

คนส่วนใหญ่แทบจะไม่มีผลข้างเคียงใด ๆ เลยเมื่อทานยาเพร็พ แต่หากมีอาการจะเกิดขึ้นเล็กน้อยและค่อย ๆ หายไปได้เองเมื่อเริ่มทานยาไปสักระยะหนึ่ง เช่น

• ปวดศีรษะ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• เวียนศีรษะ
• ท้องเสีย รู้สึกอ่อนเพลีย เป็นต้น

หากอาการเหล่านี้ยังไม่ทุเลาลงในระยะเวลาประมาณ 3 สัปดาห์ คุณควรกลับไปปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจร่างกาย เพื่อเช็คว่าคุณมีอาการแพ้ยาเพร็พใด ๆ จริงหรือไม่ และจะได้รักษาไม่ให้มีผล กระทบกับชีวิตประจำวันของคุณ รวมถึงในระยะยาวหากคุณทานยาเพร็พต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน ตัวยาอาจส่งผลต่อระบบการทำงานของไตได้ ดังนั้น แพทย์จึงจะนัดตรวจร่างกายของคุณทุก ๆ 3 เดือน เพื่อติดตามผล

ยาเพร็พ ซื้อที่ไหน

เมื่อต้องการจะทานยาเพร็พ คุณจำเป็นต้องไปพบแพทย์เฉพาะทางเกี่ยวกับเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เพื่อปรึกษาการเริ่มใช้ยานี้ โดยไม่สามารถหาซื้อยาเพร็พ ผ่านช่องทางออนไลน์ หรือร้านขายยาได้ นอกจากจะต้องพูดคุยปรึกษากับแพทย์ก่อน คุณจำเป็นต้องตรวจไวรัสเอชไอวีก่อนด้วย เพื่อให้แน่ใจว่าตัวคุณเองไม่มีเชื้อมาก่อนหน้านี้ รวมไปถึง การตรวจสุขภาพอื่น ๆ เช่น ตรวจไวรัสตับอักเสบบี ตรวจการทำงานของตับและไต ตรวจหาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เป็นต้น

ติดต่อจองตรวจเพื่อรับยาเพร็พได้ที่นี่ https://love2test.org/th/clinic

ถึงแม้ว่า คุณจะทานยาเพร็พทุกวัน แต่การดูแลตัวเองไม่ให้มีความเสี่ยงสูง ไม่เปลี่ยนคู่นอนโดยไม่จำเป็น การหลีกเลี่ยงใช้เข็มฉีดยาร่วมกับผู้อื่น และการสวมถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ พร้อมทั้งไปพบแพทย์ตามนัด เพื่อทำการตรวจเลือดอย่างสม่ำเสมอ ก็จะช่วยให้คุณปลอดภัยจากเชื้อเอชไอวี และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ครับ

อ่านบทความอื่น ๆ ที่น่าสนใจที่นี่

• “หูดหงอนไก่” โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่น่ากลัวไม่แพ้โรคอื่นๆ
• เอชไอวี ตรวจก่อน ป้องกันได้